Bir NFT Aldın… Onunla Ne Yapamazsın?

Yazar: Derya Evirgen

NFT üretirken ve onu kullanırken sınırlarımız neler? Avukat Derya Evirgen kaleme alıyor.

NFT, yakın zamanda Türkçe karşılığı ‘nitelikli fikri tapu’ olarak tanımlanan, blokzincirde benzeri olmayan bir dijital mal varlığını ifade ediyor ve ‘akıllı sözleşme’ olarak adlandırılan kodlarla belirleniyor. 

‘Tapu’ dediğimiz şey aslında mülkiyeti gösteren bir sertifika. Zaten NFT’nin dijital mal varlığının blokzincir üzerindeki orijinalliğini sertifikalayan bir teknoloji olmasından ötürü tapu ismi uygun görülüyor. NFT, satın alındığı sırada, akıllı sözleşme ile devredilen haklarla sınırlandırılıyor ve mevcut hukuki düzenlemeler çerçevesinde, bu düzenlemelere tabi olarak oluşturuluyor. Peki, bu teknolojiyi kullanırken hangi kurallara uymalıyız? Sıkça sorulan birkaç soruyla bu dünyanın sınırlarını keşfe çıkıyoruz. 

Bir NFT’ye sahibim. Bunu bastırıp billboard’a koyabilir miyim? Dilediğim gibi sergileyebilir miyim? Sahip olduğum hakların bir sınırı var mı? 

Evet, sahip olduğun hakların bir sınırı var.

NFT’lerin akıllı sözleşmelere eklenen bazı hükümlerle devredildiği dijital dünyada bu akıllı sözleşmelerle belirlenen hak sınırlamalarına bakmak gerekiyor. 

Uygulamada kimi durumlarda hem akıllı sözleşme hem de geleneksel yolla, yazılı lisans sözleşmesini birlikte imzalama yöntemi ile hukuki çerçeve belirlenebiliyor. Bu sözleşmesel yapıda, Fikri ve Sınai Haklar Kanunu kapsamında veya ilgili diğer düzenlemeler uyarınca NFT sahibine tanınan haklar belirli kısıtlamalara tabi tutulabiliyor. 

NFT’nin münhasır veya gayri münhasır olarak tanınması, ülke, sayı, kullanım şekli, türü, sınırlanan mecralar ve gelir paylaşımı gibi kısıtlamalar taraflar arasında akıllı sözleşme veya geleneksel lisans sözleşmesi yoluyla belirleniyor. Bu doğrultuda satın alınan NFT’nin nasıl kullanılabileceğinden bu yazılı metinler doğrultusunda emin olmak gerekiyor. Her ne kadar NFT’ler, dijital varlığa özgünlük sağlıyor olsa da aynı varlığın tekrar üretimini veya başka bir blokzincir üzerinde tekrar satışını kısıtlayan düzenlemelerin sözleşmeyle belirlenmesi lazım.

Madonna’nın bir fotoğrafını veya bir Tarantino filminin her karesini alıp NFT’leştirebilir miyim? 

Dijital dünyada eser sahipliğinin belirlenmesi NFT’ler ile birlikte oldukça güçlü bir destek kazandı. Ancak mevcut yapıda NFT varlığı/eseri dijital alana yükleyen kişinin, varlığı oluşturan veya eseri meydana getiren sanatçının, hak sahibinin kendisi olup olmadığına ilişkin herhangi bir değerlendirme mevcut değil. NFT sahibinin belirlenmesi bu noktada önemli bir konu olarak karşımıza çıkıyor. Son zamanlarda eser ve hak sahipleri tarafından hak ihlallerine ilişkin, hukuki yollara başvurulduğunu görüyoruz. Bir NFT oluştururken veya satın alırken özellikle fikri mülkiyet ve hak sahipliğinden doğan herhangi bir uyuşmazlık olup olmadığının araştırılması gerekiyor.

Aynı şekilde, içerikleri NFT formatına çevirerek satma hakkının ilgili içerik üreticilerine tanınıp tanınmadığı da değerlendirilmeli. Her içeriği ve/veya eseri NFT’ye çevirme hakkına sahip olduğumuz yanılgısına düşmemeliyiz. Bu hakların hukuki olarak mutlaka değerlendirilmesi ve gerekli olduğu noktada taraflar arasındaki ilişkinin sözleşmesel olarak belirlenmesi gerekiyor. NFT platformları son zamanlarda ihlal bildirimlerine karşı tedbirli davranıyor. İçerikleri kaldırma veya devrini belirli süre ile durdurma gibi yollara başvurabiliyorlar. 

Bununla birlikte NFT kavramı hayatımıza girmeden önce fikri mülkiyetten doğan hakları devralınan içeriklere ilişkin olarak bu hakların NFT formatına çevirme hakkını içerip içermediği de ayrı tartışma konusu. Bilindiği üzere fikri mülkiyet hakkının devredilebilmesi için sözleşmede açıkça belirtilmiş olması gerekiyor. NFT henüz bilinmediğinden ve devir sırasında mevcut olmadığından hak sahiplerinin diğer haklarını devretmiş olsa bile NFT hakkına hala sahip olduğu iddialarının değerlendirilmesi önem taşıyor.

Güvenlik önlemlerini aldım. NFT’m için bir de sigorta yaptırabilir miyim? 

Yaptırabilirsin. Şöyle ki…

Her ne kadar akıllı sözleşme ile NFT devrine ilişkin temel konular dijital olarak belirleniyor ve ekleniyor olsa da bu yazılan kodun, taraflar arasında sağlanan hukuki çerçeveyi doğru yansıtıp yansıtmadığına ilişkin bir denetim mekanizması bulunmuyor. 

Kodu yazan ve NFT’yi oluşturan kişi ile hukuki çerçeveyi belirleyen avukatın genellikle aynı dilde yazmadığını gözlemliyoruz. Bu doğrultuda sigorta şirketleri tarafından NFT ile yazılan kod ve anlaşılan hukuki çerçevenin birbiriyle aynı olduğunu sigortalayan yeni bir sigorta kodu oluşturuluyor. 

Bu kapsamda satıcı ve alıcı arasındaki hukuki düzenlemelerin dijital dünyaya doğru ve eksiksiz olarak yansıtıldığının garanti altına alınması amaçlanıyor.          

Diğer taraftan NFT sahiplerinin platform kullanıcı koşullarını iyi bilmesi ve değerlendirmesi gerekiyor.

Bu konuda veri güvenliği yükümlülüklerinin sağlanması dijital dünyanın en önemli unsurlarından birini oluşturuyor. 

Her ne kadar platform sağlayıcılara belirli yükümlülükler getirilmiş olsa da NFT sahiplerinin ilgili güvenlik önlemlerini alma kısmında kullanıcı olarak da gerekli özeni göstermiş olması bekleniyor. 

Blokzincirler ve dijital varlıklar hayatımıza girdiğinden beri, veri güvenlik ihlal ve ihmallerine ilişkin çokça hukuki uyuşmazlık ve sorun ortaya çıktığına tanık olduk. Bu noktada, gelinen dünyada farklı dijital cüzdan çözümleri ve geliştirilmiş dijital şifreleme yöntemlerinin öğrenilmesi ve usulüne uygun olarak kullanıldığına dikkat edilmesi gerekiyor. Aksi halde, ihmal veya gerekli özenin gösterilmemiş olması gibi kullanıcının sorumluluğuna bırakılan çeşitli yükümlülüklerle karşılaşılabilir.

İlerleyen bültenlerimizde cüzdan ve veri güvenliği konularına bol bol değiniyor olacağız. Takipte kalın!